Tyana Kazıları Başladı

İl Kültür ve Turizm Müdürü Ismail Tecimer bu yılki çalışmaları başlayan Tyana kazı alanını ziyaret ederek çalışmalar hakkında kazı başkanı Doç. Dr. Osman Doğanay dan bilgi aldı.

Tyana’da ilk kazı çalışmaları 1986–1988 yılları arasında Prof. Dr. Aykut Çınaroğlu başkanlığındaki bir ekip tarafından yapılmıştır. Çınaroğlu kentin kuzeybatısındaki Ambartepe Höyüğü’nde çalışmalar yürütmüştür.  Tyana kenti içindeki arkeolojik kazılar ise, Prof. Dr. Guido Rosada başkanlığındaki İtalyan ekip tarafından 2001 yılında başlatılmıştır.

 Tyana kazılarını 2016-2019 yıllları arasında müze başkanlığında yapılmıştır. Bu yıldan itibaren Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Aksaray Üniversitesi’nden Doç. Dr. Osman Doğanay’ın başkanlığında yapılacaktır.

Tyana, kaynaklara göre M.Ö. 1680 yılında kurulmuş ve günümüze kadar sürekli yerleşim görmüş bir höyüktür. Hitit metinlerinde “Tuwanuva” olarak geçen ve düz bir araziye kurulmuş olan yerleşim, farklı dönemlerde farklı kültürlerin buraya yerleşmesiyle 10 metre kadar yükselmiş yapay bir tepe görünümdedir. Erken dönemlere ait kalıntılar büyük ölçüde toprak altındadır. Kent, Kapadokya Bölgesi içinde yer alan Toros sıradağlarının eteğinde, Anadolu’yu Mezopotamya’ya bağlayan yollar üzerinde bulunuyordu. M.S. 1. yüzyılda, Hz. İsa’nın çağdaşı Filozof Apollonius’un doğum yeri ve Roma Kolonisi olan kent, ayrıcalıklı bir yere sahipti.

Tyana’da toprak üstünde görülebilen tek kalıntı şehre şimdiki adını da veren su kemerleridir. Şehrin 3 km. kadar doğusundaki kaynağında bir havuzda toplanan su,bir bölümü kapalı, bir kısmı da su kemerleri üzerindeki kanallarla kente ulaştırılmıştır. 1.7 km. uzunluğundaki su kemerleri yuvarlak kemer açıklıklarından oluşmaktadır. Suyun biriktirildiği havuzda ve kanallarda yapılan kazılarda Roma İmparatoru Caracalla (M.S. 212-217) Dönemi’ne ait sikkeler bulunmuştur.

Kent M.S. 325’te başpiskoposluk merkezi, 372 yılında Kapadokya Bölgesi’nin kuzey ve güney olarak bölünmesinden sonra Güney Kapadokya’nın başkenti olmuştur. Arap akınlarının başladığı dönemde Tyana, Bizans ve Araplar arasında sürekli bir çekişme konusu olmuş ve sık sık el değiştirmiştir. Bu dönemde önemli oranda zarar gören Tyana 810 yılında Abbasi Halifesi Harun Reşit ve 830 yılında Halife Mermin tarafından ele geçirilmiştir. Abbasiler zamanında kentte bir cami inşa edildiği bilinmektedir. M.S. 835 yılında, şehir Doğu Romalılara (Bizans) bırakılmıştır. 11. yüzyılda Türklerin kente yerleşmesiyle kentte Türk Dönemi başlamıştır. Böylelikle yerleşmenin adı önce Kilisehisar, daha sonra ise Kemerhisar ismini alır.

11. ve 13. yüzyıllarda Kilisehisar Köyü’nün bulunduğu coğrafya sırasıyla Büyük Selçuklu, Danişmendli, Anadolu Selçuklu, İlhanlı, Eretnalı ve Karamanlı gibi siyasi güçlerin hâkimiyetinde bulunmuştur. Bölgedeki Osmanlı hâkimiyeti ise II. Bayezid Dönemine denk düşer. 16. yüzyılda ise Bor’a bağlı bir köy olduğu anlaşılmaktadır.